Czym jest trauma?
Na traumę możemy spojrzeć na dwa sposoby. Może to być po pierwsze: samo zdarzenie, które jest określane jako traumatyczne – np. narażenie na utratę życia, zdrowia, poważne zranienie lub przemoc seksualna, bycie świadkinią/em takiego zdarzenia. Czasem już samo dowiedzenie się, że przydarzyło się ono komuś z naszych bliskich może być być traumatyczne. Takie też kryterium występuje przy rozpoznawaniu zaburzeń związanych ze stresem (czyli np. PTSD) w klasyfikacjach chorób/zaburzeń psychicznych.
Po drugie, innym zaproponowanym podejściem do traumy jest jej podział na tak zwane traumy przez duże T oraz traumy przez małe T. Traumy przez duże T to takie wydarzenia, w których zagrożone jest nasze życie lub integralność cielesna, a traumy przez małe t to zdarzenia, które wydawałoby się są nieistotne, a jednak miały duży wpływ na tworzenie się naszej osobowości czy sposobu w jaki budujemy relacje z ludźmi. Te traumy przez małe t to zachowania np. naszych opiekunów, których nie można określić jako troskliwego rodzicielstwa. To negatywne rzeczy, które wydarzyły się w naszym dzieciństwie, ale też brak dobre rzeczy, które powinny się wydarzyć, a których nie mieliśmy – bezpieczeństwo, poczucie przynależności, pewność że rodzic zawsze będzie obok.
Jednak w psychologii do pojęcia traumy podchodzimy inaczej. W rozumieniu klinicznym, traumą nazywamy emocjonalną reakcję na takie zdarzenie i na reakcji się skupiamy. Każdy z nas na te same sytuacje może zareagować inaczej i właściwie każda reakcja jest normalna. Psychologowie często używają tłumaczą, że to jest normalna reakcja na nienormalną sytuację. I to jest prawdą do tego stopnia, że w najnowszej Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób ICD-11 WHO zrezygnowało z umieszczania „ostrej reakcji na stres”, które rozpoznawano do miesiąca od momentu zdarzenia w miejscu zaburzeń związanych ze stresem. Uznano, że taka reakcja emocjonalna mieści się po prostu w normie, ludzie mają prawo przeżywać to co się im lub im bliskim przydarzyło. Problem pojawia się wtedy, kiedy sytuacja ma silny wpływ na funkcjonowanie i powoduje to tak duże cierpienie, że należy to zakwalifikować np. jako zespół stresu pourazowego. Dlatego opis tej reakcji został zamieszczony w miejscu, w którym są opisywane czynniki wpływające na stan zdrowia, ale niekoniecznie będące zaburzeniami samymi w sobie.
Podsumowując, traumą nazywamy reakcję emocjonalną na zdarzenie, najczęściej taką reakcję, która wpasowuje się w kryteria diagnostyczne zaburzeń związanych ze stresem, ale niekoniecznie.
Czym jest PTSD?
PTSD (Post Traumatic Stress Disorder) czyli zespół stresu pourazowego, to zaburzenie, które może rozwinąć się jako reakcja emocjonalna na zagrażające nam lub naszym bliskim zdarzenie lub zdarzenia. Osoby borykające się z PTSD doświadczają takich nieprzyjemnych objawów jak ponowne przeżywanie tego zdarzenia, przypomina im się ono nagle, nieintencjonalnie, z zaskoczenia. Może wracać jako obrazy, dźwięki, w postaci snów, albo objawiać się jako czucie się tak jak w tamtej chwili. Osoby te starają się unikać okoliczności, które przypominają to zdarzenie, co czasem bardzo utrudnia im życie, bo np. przestają zupełnie poruszać się samochodem po wypadku samochodowym, a mieszkają w miejscu bardzo źle skomunikowanym komunikacją zbiorową. Starają się też unikać myśli czy rozmów o tym co się wydarzyło. Lub odwrotnie, tak bardzo chcą zapobiec ponownemu nieszczęściu, że ciągle o tym myślą, ciągle starają się przewidzieć zagrożenie. Są ciągle czujne, reagują na nawet najmniejsze bodźce, łatwo podskakują za niespodziewane dźwięki, trudno im się rozluźnić.
Czym jest Complex-PTSD (cPTSD)?
Complex PTSD (c-PTSD), czyli złożone PTSD, oznaczające złożony zespół stresu pourazowego, to zaburzenie, które może rozwinąć się jako reakcja emocjonalna na zagrażające nam lub naszym bliskim zdarzenie. Masz wrażenie, że czytasz to co zostało napisane wyżej? Słusznie. C-PTSD jest prawie tym samym co tak zwane proste PTSD z jedną małą różnicą, która zmienia wiele – dodano objawy, które mówią o tym, że trauma może wpływać na całe nasze funkcjonowanie, na naszą osobowość i nie ograniczać się tylko do objawów dotyczących danego zdarzenia czy zdarzeń. W c-PTSD spełnione są kryteria PTSD oraz pojawiają się problemy z uspokojeniem się po silnym wzburzeniu i ogólnie problem z regulacją i odczuwaniem emocji, jest negatywny obraz siebie, często to poczucie wstydu, bezwartościowości, a także pojawiają się zaburzenia w relacjach, np. problemy z utrzymaniem ich, nawiązaniem, brak umiejętności budowania bliskości z innymi lub jej utrata, poczucie oddalenia od innych, wyobcowania.